SERAMİK | TOPRAĞIN ATEŞLE DANSI

Seramik, toprağın su ile yoğrulduğu, hava ile kuruduğu ve ateş ile buluşup son formunu bulduğu büyülü bir sanat dalı. Seramiğin büyüsü, ana malzemesinden, farklı işlevsel formlarda şekil bulmasından, sanatsal bir ifade aracı ve kültürel bir miras taşıyıcısı olmasından ve de geçmişle günümüz arasında kurduğu köprüden geliyor. 

Zamanın izlerini taşıyan sanat…

Kil, insanlık tarihinin en eski ve en temel malzemelerinden biri. İnsanlar, belki de tesadüfen, kazıdıkları kilin, önce suyla karıştırılıp sonra pişirilerek nesnelere dönüştürülebileceğini keşfetmişler ve böylece seramik endüstrisi ve sanatı doğmuş. Geçmişten günümüze seramik ürünler birçok farklı formlarda karşımıza çıkmış; bazen sofralarda bir kap, bir kadeh, bazen bir takı, bazen evimizde bir karo, bazen bir çocuğun elinde oyuncak, bazen bir heykel. 

Seramik kelimesi Yunanca “keramos” kelimesinden türemiş olsa da seramiğin keşfedilmesi çok daha eski zamanlara, antik medeniyetlere kadar dayanıyor. Yaklaşık 30.000 yıl önce, insanlar kil ile oynayarak hayvan figürleri ve dini semboller yapmaya başlamışlar. Zamanla, yaptıkları çanak çömlekler içinde su, şarap ve yağ gibi sıvıları veya yiyecekleri saklamışlar ve aynı zamanda hikayeler anlatmak ve antik yaşamın büyüleyici resimlerini tasvir etmek için kullanmışlar. Böylece, yaptıkları bu seramikler sadece günlük ihtiyaçları karşılamakla kalmamış, aynı zamanda kültürel ve sanatsal ifadelerin bir aracı olmuş. 

Modern çağda seramik sanatı, teknolojinin ve yaratıcı düşüncenin birleşimiyle adeta sihirli bir dokunuş kazanmış. Sanatçılar, geleneksel yöntemleri geliştirilen yeni malzemelerle ve teknolojik ekipmanlarla birleştirerek benzersiz eserler yaratmaya başlamışlar. 

Peki seramik objeler nasıl şekillendiriliyor ve son formuna nasıl ulaşıyor? 

Önce çamur, çeşitli yöntemler kullanılarak şekillendirip biçimlendiriliyor. Daha sonra genel olarak sırasıyla kurutma, ilk pişirme, sırlama, sır pişirme aşamalarından geçerek son formuna ulaşıyor. Şekillendirme teknikleri arasında elle yapım, torna ve kalıp döküm ve 3D döküm gibi yöntemler kullanılıyor. Her bir yöntem, seramiğe farklı bir karakter ve estetik kazandırıyor. Böylece sanatçılar, yaratıcılıklarını ve ustalıklarını farklı şekilde sergileyebiliyorlar. Elle yapım, sanatçının doğrudan malzemeyle etkileşime geçmesini sağlarken, torna kullanımı daha simetrik ve düzgün formlar elde etmeye olanak tanıyor. Kalıp döküm, seri üretim için ideal olup karmaşık ve zor detayların kolayca yapılmasını sağlıyor. 3D döküm ise modern teknolojinin sunduğu imkanlarla, daha önce mümkün olmayan tasarımların hayata geçirilmesine olanak tanıyor. 

Seramiğin sırlanması ve pişirilmesi ise apayrı, gizemli bir süreç. Seramik sırlamanın derin anlamı, Türkçe’de "içinde gizem bulundurma" kavramıyla özdeşleşiyor. Sırlama, seramik eserlerin yüzeyine uygulanan bir kaplama olduğu gibi, aynı zamanda sanatçının ruh halini, düşüncelerini ve duygularını ifade etme biçimi. Her sır, farklı renk ve doku seçenekleriyle, eserin karakterini ve derinliğini artırıyor. Böylece, sırla kaplanmış bir seramik parçası sadece fiziksel bir obje değil, aynı zamanda bir gizem ve keşif alanı haline geliyor.

Fırında seramiğin yüksek sıcaklıkta geçirdiği kimyasal değişim ise seramik sanatını eşsiz ve büyüleyici kılan başka bir neden. Tam kontrol edemediğiniz, sıcaklığın kili ve uygulanan sırı nasıl etkileyeceğini tam bilemediğiniz bir süreç. Merakla fırının kapağını açmayı beklediğiniz an, sürprizlerle dolu bir an olabiliyor. Sonuçta, şekillendirdiğiniz bir kil parçası, fırının büyülü atmosferinde sanatsal ve fonksiyonel bir esere dönüşüyor.

Kimler seramik yapabilir?

Birçok insan, sanatsal yeteneğinin ve el becerisinin olmadığını ve bu yüzden seramik yapamayacağını düşünebilir. Ancak bunun seramik sanatı için geçerli olmadığını söyleyebiliriz.  İlginç bir şekilde, aynı malzemeleri kullanarak aynı seramik parçasını yapmaya çalışan her kişi, birbirinden benzersiz ve güzel eserler ortaya çıkarabiliyor. 

Seramiğin şöyle bir tarafı da var: Yaptığınız parçanın mükemmel olması gerekmiyor. Basit bir kil parçası ile başlayıp onu anlam taşıyan, size özel bir parçaya dönüştürebilirsiniz. Ayrıca güzel parçalar yapmak için seramiğin her adımını ve tüm tekniklerini de çok iyi bilmenize gerek yok. Bazı insanlar, seramik parçalarını el işçiliğiyle yapmayı severken bazıları da torna da ustalaşabiliyor. Bazı insanlar hazır parçaların üzerine desen çizmek ve boyamaktan hoşlanırken, diğerleri sır kombinasyonları kullanmayı ve bunların fırından nasıl bir sürpriz ile çıkacağını görmeyi seviyor. 

Neden seramik…

Geçmişi çok eski çağlara dayanan seramiğin, bunca yıl boyunca insanlık tarihinin önemli bir parçası olması, sadece kilin işlevsel güzel nesnelere dönüştürülmesiyle ilgili olmamış.  Seramik, aynı zamanda günlük endişelerden uzaklaşmanızı ve yaratıcı sürece odaklanmanızı sağlayan, dolayısıyla stresi azaltan ve rahatlatan bir aktivite. Kişisel gelişim ve becerilerin artırılmasına da birçok olumlu katkı sağlıyor. İnce motor becerilerini ve el-göz koordinasyonunu artırıyor. Kil ile çalışırken zihniniz tek bir şeye odaklanıyor: seramik yapmak. Bu da zihinsel odaklanmayı artırıyor ve dikkat dağınıklığını azaltıyor. Yarattığınız objeleri tamamlayarak onların kullanabileceğiniz, hediye edebileceğiniz veya sergileyebileceğiniz somut ve kalıcı nesnelere dönüştüğünü görmek, büyük bir mutluluk, başarı ve gurur duygusu yaratıyor. Sabırlı olmayı ve yavaşlamayı öğretiyor. Mükemmeliyetçi olmaktan sizi uzak tutuyor. Çünkü yaptığınız bir objenin son haline alması uzun zaman alıyor ve bu süreçte hiç beklemediğiniz sürprizlerle karşılaşıyorsunuz. Hayal etmediğiniz bir formda veya renkte bambaşka bir eser çıkabiliyor karşınıza. Ama sonuçta yine karşınıza çıkan, sizin için anlamlı yeni bir güzellik oluyor.

Bunların yanında, dijitalleşmenin arttığı günümüzde seramik, hem yetişkinler için hem de çocuklar ve gençler için dijital bir detoks. Ekranlardan uzaklaşıp, kendimizle ve başkalarıyla daha derin bir bağ kurma fırsatı buluyoruz. 

HATİCE ALTINOKLAR | ATELIER BLUE | 27 AĞUSTOS 2024